"Ψάχνοντας" για ήχο

Αναρρωτηθήκατε ποτέ αν οι ήχοι αποτυπώνονται πάνω στα αντικείμενα; Αν οι φωνές, τα γαβγίσματα, η μουσική, τα γέλια μέσα σε ένα σπίτι αποτυπώνονται στους τοίχους; Και για να φέρουμε ένα πιο κοντινό παράδειγμα, άραγε όλες οι μελωδίες που "τριγυρνούν" στους τοίχους του μουσικού σχολείου μας, από το πιάνα, τα σαξόφωνα, τα μπουζούκια, τα λαούτα, το κουδούνι, τις φωνές την ώρα του φαγητού αφήνουν το σημάδι τους πάνω στους τοίχους και τα θρανία;
Ο Δημήτρης Σαρρής, εκπαιδευτικός της πρωτοβάθμιας που έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με το φαινόμενο ήχος, στο άρθρο του "Η συμβολή του ηχοχρονοσκοπίου" παρουσιάζει μια φανταστική συσκευή, το ηχοχρονοσκόπιο, η οποία, αν υπήρχε, θα μπορούσε να δώσει μεγάλη αξία στους ήχους του παρελθόντος!

"Το ηχοχρονοσκόπιο (echochronoscope - ecs) είναι μια πολύ ιδιαίτερη συσκευή. Διαπερνά ένα κομμάτι ύλης και εντοπίζει μικροπαραμορφώσεις που έχουν δημιουργηθεί στις δομές της από την επενέργεια κάποιου ηχητικού κύματος.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, το ηχοχρονοσκόπιο μπορεί να αναγνωρίσει τους ήχους στους οποίους εκτέθηκε ένα σώμα, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Οι βροντές και το κελάρυσμα των ποταμιών αποτυπωμένα στην σκεπή μιας καλύβας αλλά και οι άριες και τα ρετσιτατίβο μέχρι τους ψιθύρους και τα χειροκροτήματα του κοινού χαραγμένα στους διακόσμους και τα πόμολα ενός θεάτρου είναι μερικές από τις υποσχέσεις που μας δίνει η τεχνολογία του ηχοχρονοσκοπίου.

Εικόνα: προσχέδιο κατασκευής προορισμένης για το μάθημα της τεχνολογίας στο γυμνάσιο: η παλλόμενη σφαίρα μεγεθύνει την κίνηση της επιφάνειας στην οποία προσκρούουν ήχοι από το μεγάφωνο

Το πρώτο ηχοχρονοσκόπιο αντιλαμβανόταν τις "ηχοτυπώσεις" αυτές συγκεχυμένες, αλλά στην πορεία η τεχνολογία αυτή βελτιώθηκε δίνοντάς μας τους ακουσμένους ήχους σε μια χρονική διαδοχή. Έτσι, το ηχοχρονοσκόπιο αναμένεται να δώσει εντυπωσιακές πληροφορίες για τις μουσικές που παίχτηκαν αιώνες πριν μπροστά από διασωσμένα έπιπλα και οικοσκευές εκτελεσμένα με επίσης διασωσμένα μουσικά όργανα, που για αιώνες λειτούργησαν ως αποθηκευτικά μέσα για τον ήχο.
Αν και κάθε υλικό δεν έχει την ίδια "ηχοτυπωτική" - ηχογραφική ικανότητα, όπως θα την λέγαμε, ωστόσο έχουμε την δυνατότητα να αναγνώσουμε ήχους ακόμη και από την αρχαιότητα μέσα από την έρευνα σε αντικείμενα που σήμερα βρίσκονται σε βιτρίνες μουσείων. Μια ολόκληρη προσπάθεια μάλιστα έχει ξεκινήσει, ώστε τα αρχαία ευρήματα να μην εκτίθενται πλέον σε θορύβους και εντάσεις που εμπατούν σε παλιότερες ηχοχρονοτυπώσεις (ή ηχοχρονογραφήσεις ή χρονοηχογραφήσεις).
Μια ολοκληρωμένη μελέτη των ηχοτυπώσεων από την αρχαιότητα ως τις παραμονές της ανακάλυψης των παραδοσιακών μηχανικών αποθηκευτικών μέσων του ήχου, μάλιστα, θα μας οδηγήσει σε ένα εντυπωσιακό πεδίο μελέτης, αυτό της αρχαιολογικής προσέγγισης του ήχου. Έτσι, θα προεκταθεί προς τα πίσω - στο επίπεδο των φυσικών επιστημών - η πορεία επινοήσεων εγγραφής και αναπαραγωγής του ήχου που ξεκίνησε με τους κέρινους κυλίνδρους του Έντισον. Το ηχοχρονοσκόπιο θα πρέπει μάλλον να θεωρηθεί η κορωνίδα μιας κοπιαστικής πορείας της ανθρωπότητας στην τροφοδότηση μιας εκτεχνολογημένης μνήμης του ήχου.
Έχοντας τέτοιες σκέψεις στο μυαλό, ακόμη κι αν διαψεύσουμε πλήρως την επίτευξη της τεχνολογίας αυτής, ακόμη κι αν το ηχοχρονοσκόπιο είναι ένα μη πραγματοποιημένο επινόημα των "ηχολόγων", δεν παύει ως ιδέα να διαφωτίζει πτυχές της ηχητικής διάστασης του πολιτισμού, της πολιτισμικής διάστασης του ήχου. Δεν παύει να λειτουργεί ως ερέθισμα για ολοκληρωμένους συγχρονικούς και διαχρονικούς συλλογισμούς στην μελέτη του ήχου και της μουσικής.
Είναι δυνατόν να μας οδηγήσει σε στοιχεία που ούτε φανταζόμασταν την ύπαρξή τους... "

Διαβάστε όλο το άρθρο του Δημήτρη Σαρρή στην ιστοσελίδα :
http://www.panteion.gr/~xtsok/mnemosyne/0205_Sarris_echochronoscope.htm